بسياري از مردمان شهرهاي سنتي کشورمان همچون شيراز، اصفهان، يزد و کاشان در فصول مختلف سال به جهت دارا بودن خواص درماني و عطر و طعم دلپذير از عرقيات مختلف استفاده مي‌کنند و اغلب اين نوع عرقيات گياهي را براي شهرهاي ديگر به سوغات مي‌برند. اما عرقياتي که در فصل بهار بيشتر مورد مصرف قرار مي‌گيرد کدام است و چه نفعي براي بدن دارد؟
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، دکتر سيدرضا رضايي‌درياکناري، پزشک و متخصص طب سنتي ايران با اشاره به اين‌که مزاج فصل بهار معتدل و کمي رو به گرمي است مي‌گويد: اعتدال فصل بهار در شهرهاي جنوبي کشورمان همچون استان فارس از اول اسفندماه احساس مي‌شود، اما در شهرهاي شمالي و اردبيل که کمي سردسيرتر است از اواخر ارديبهشت و اوايل خردادماه اين مزاج لمس مي‌شود و براساس مزاج حاکم بر اقليم اين استان‌ها بايد نوع عرقيات مصرفي انتخاب شود. ضمن اين‌که جنسيت و سن و سال افراد نيز در نوع و ميزان مصرف عرقيات دخيل است. به عنوان مثال جنس مذکر نسبت به جنس مونث مزاج گرمتري دارد و افراد سالمند نسبت به افراد جوان سردمزاج ترند و بايد براساس نوع مزاج‌شان نوع عرقيات مصرفي را انتخاب کنند. عرقيات سه طبع گرم سرد و معتدل دارند که در فصل بهار بهتر است از عرقيات با مزاج معتدل و کمي رو به سردي استفاده شود.
به گفته اين متخصص طب سنتي عرقيات بايد در تمام فصول سال براي خواص درماني و آرامش بخشي استفاده شوند.
سنتي يا صنعتي
عرقيات گياهي به دو روش سنتي و کارخانه‌اي تهيه و عرضه مي‌شود که به گفته دکتر رضايي عرقيات سنتي در مقايسه با انواع صنعتي آن خواص بيشتري دارد و کارآمدتر است. اين متخصص مي‌افزايد: در هنگام تهيه عرقيات سنتي، اسانس يا همان عصاره گياه را که روغني بوده و خواص درماني قوي‌تري دارد و گرانقيمت است از عرقيات جدا نمي‌کنند، اما در کارخانه‌ها اسانس از عرق گياه جدا شده و هر کدام به تنهايي و با قيمت‌هاي مختلف عرضه مي‌شود. البته به گفته دکتر رضايي امروزه نيز کارگاه‌هاي سنتي عرقگيري به وسايلي مجهز شده‌اند که اسانس را از عرقيات جدا مي‌کند.
عرقيات دوآتشه
عرقيات زماني بيشترين اثر را دارد که به اصطلاح دو آتشه شده باشد.
دکتر رضايي مي‌گويد : از تقطير مجدد عرقيات معمولي، عرقيات دو آتشه بدست مي‌آيد که غلظت بيشتر، آب کمتر و نوع مرغوب‌تري از عرق بوده و مزه و بوي تلخ‌تر، تندتر و معطرتري نسبت به عرقيات معمولي دارد. حال اگر عرق دو آتشه را مجدد تقطير و از مقدار آب آن بسيار کاسته شود به آن اسانس‌گيري گويند. اسانس‌ها به‌دليل غلظت بالا بايد در حجم کمتري استفاده شوند و در صورت استعمال موضعي در مقادير زياد سبب بروز تاول و در صورت خورده شدن به مخاط گوارشي آسيب رسانده و سبب ايجاد زخم‌هايي در مجاري مي‌شوند.
بهترين عرقيات براي فصل بهار
با توجه به اين‌که در روز‌هاي بهاري برخي افراد دچار غليان و تنش و استرس شده و تندخويي و عصبانيت زيادي را تجربه مي‌کنند عرقياتي که موجب آرامش و کاهش استرس و اضطراب مي‌شود، کدام است؟
دکتر رضايي در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: عرق بهارنارنج، بيدمشک، گلاب و عرقياتي که از گل يا گلبرگ نارنج، نارنگي يا پرتقال بدست آمده باشد مفرح جان و شادي‌بخش است و با کمک به آرامش اعصاب در رفع بي‌خوابي موثر است ضمن اين‌که خستگي و رخوت و سستي مربوط به اين فصل را از بدن خارج مي‌کند.
اين نوع عرقيات براي همسراني که بتازگي زير يک سقف رفته‌اند شاداب‌کننده و تنظيم‌کننده اخلاط و هورمون‌هاي بدن است و به ميزان زيادي از تنش و تندخويي مي‌کاهد.
شکوفه‌هاي بهار نارنج در سمت جنوب کشور در مقايسه با مناطق ديگر ايران به دليل گرمسيري منطقه، زودتر و از اوايل فروردين تا خردادماه به بار مي‌نشيند و مردمان اين شهرها بهتر است در اين ماه‌ها بيشترين استفاده را از عرق و مرباي بهار نارنج ببرند.
آجيل‌خورها عرقيات با طبع سرد بخورند
به گفته اين متخصص طب سنتي عرق کاسني طبع معتدل رو به سرد و عرق شاتره طبع بسيار سردي دارد و براي رفع گرمي ناشي از مصرف تنقلاتي همچون انواع آجيل و شيريني‌هايي که در ايام عيد استفاده شده است بسيار اثرگذار است و جوش‌هاي پوستي ناشي از گرمي مزاج را رفع کرده و با کمک به پاکسازي کبد، خون را تصفيه و پوست را جلا داده و شفاف مي‌کند.
البته مصرف عرقيات با طبع سرد براي سرد مزاجان سبب سردي اعضا و افت فشار خون و گيجي و منگي و رخوت مي‌شود.
به گفته دکتر رضايي، عرقيات با طبع سرد تضعيف‌کننده قواي جنسي و عرقيات با طبع معتدل روبه گرم ضمن مفرح بودن تقويت‌کننده ميل جنسي‌است.
استشمام و ماساژ
آيا عرقيات علاوه بر مصرف خوراکي، منافع شان از طريق استشمام و ماساژ بر روي پوست قابل انتقال است ؟ دکتر رضايي با تائيد اين پرسش مي‌افزايد مي‌توانيد چند قطره گلاب بر روي بالش تان بپاشيد يا در قسمتي از اتاق خواب خود مقاديري از آن را در ظرفي بريزيد و به واسطه استنشاق آن به آرامش برسيد و سرخوش شويد.
به گفته اين متخصص از عطر گلاب در فضاي عزاداري‌ها و مراسم سوگواري و در انواعي از شيريني‌ها همچون حلواها به دليل ايجاد آرامش در سوگواران استفاده مي‌شود . همچنين چند قطره از برخي انواع عرقيات را مي‌توانيد روي عضوي از بدن بريزيد و آن موضع را ماساژ دهيد.
علاوه بر ماساژ، عطر و اسانس عرق از طريق پوست نفوذ کرده و آرامش بخش است. در غرب بيشتر افراد هنگام استحمام و غوطه‌وري در آب وان از عصاره اسطوخدوس که خاصيت ضد درد دارد استفاده مي‌کنند.
دکتر رضايي در پاسخ به اين پرسش که عرقيات تا چه مدتي خاصيت خود را حفظ مي‌کند، مي‌گويد: مدت ماندگاري عرقيات از يک تا دو سال است و بيشتر از اين مدت ماده موثره و خواص درماني عرقيات بتدريج کاهش مي‌يابد. عرقيات بايد در جاي خنک همچون يخچال نگهداري شود و هر گونه تغيير در عطر و طعم و رنگ عرقيات نشان‌دهنده کيفيت پايين و غيرقابل مصرف شدن آن است.
به توصيه دکتر رضايي، خانواده‌هاي ساکن در شهرستان‌ها که در مناطق روستايي زندگي مي‌کنند در اين فصل مي‌توانند شکوفه‌ها و گلبرگ‌هاي جدا شده از درخت پرتقال، نارنج، نارنگي، به يا سيب را که روي زمين ريخته در خانه به روش سنتي در ظروف کوچک مخصوص، عرقگيري کرده و براي خانواده مورد استفاده قرار دهند.
منبع:افکار نيوز